8. ΤΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ
Αρχικά και για τις δέκα τρεις πρώτες Ολυμπιάδες είχαμε ΕΝΑ και μόνο αγώνισμα, το "στάδιο". Ήταν αγώνισμα δρόμου ταχύτητας. Από την 14η Ολυμπιάδα και μετά, σιγά -σιγά, προστέθηκαν και άλλα αγωνίσματα έτσι τελικά φτάσαμε τον αριθμό 17 - 18.
Έτσι συνοπτικά έχουμε:
1)Δρομικά ή γυμνικά αγωνίσματα:
α) στάδιο (192,27 μ.)
β) δίαυλος (2 στάδια)
γ) δόλιχος (24 στάδια)
δ) οπλιτοδρομία (2 - 4 στάδια + εξοπλισμός).
2)Βαριά αγωνίσματα:
α) πάλη
β) πυγμή
γ) παγκράτιο.
3)Πένταθλο (στάδιο, πάλη, άλμα, ακόντιο, δίσκος).
4)Iππικά αγωνίσματα:
α) αρματοδρομίες:
I) τέθριππο
ΙΙ) τέθριππο πώλων
ΙΙΙ)συνωρίδα ίππων
IV) συνωρίδα πώλων
V) απήνη.
β) ιπποδρομίες:
Ι) ιπποδρομία κελήτων
ΙΙ) ιπποδρομία πώλων
ΙΙΙ) κάλπη.
5)Aγώνες σαλπιγκτών και κηρύκων.
Δύο λόγια για το καθένα:
1)ΔΡΟΜΙΚΑ Η ΓΥΜΝΙΚΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ
Τελούνταν στο στάδιο της Ολυμπίας, που ήταν παραλληλόγραμμο με μήκος 192,27 μ. και πλάτος περίπου 30 μ. Δεν είχε καμπύλες στα άκρα του, έτσι σε όσα αγωνίσματα απαιτούνταν να καλυφθεί απόσταση μεγαλύτερη του ενός σταδίου, οι αθλητές έστριβαν απότομα γύρω από ένα στύλο, την νύσσα. Μπροστά από τους δρομείς, στην αφετηρία ήταν τοποθετημένη η "ύσπληγξ" δηλαδή ένας μηχανισμός που δεν επέτρεπε στον αθλητή να ξεκινήσει νωρίτερα, από το παράγγελμα. Η εκκίνηση σε όλα τα δρομικά αγωνίσματα της αρχαιότητας ήταν από την όρθια θέση. Όταν οι δρομείς ήταν περισσότεροι από τις θέσεις του σταδίου γίνονταν προκριματικοί αγώνες. Το στάδιο και ο δίαυλος ήταν αγώνες ταχύτητας, ο δόλιχος ήταν αγώνας αντοχής. Στην οπλιτοδρομία οι αθλητές έτρεχαν με εξοπλισμό πολέμου δηλαδή φορούσαν κράνος και κνημίδες ενώ στα χέρια τους κρατούσαν ασπίδα.
2)ΒΑΡΙΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ
Τελούνταν σε ειδικό μέρος στο στάδιο, το σκάμμα, το οποίο ήταν στρωμένο με λεπτή άμμο για να μην τραυματίζονται οι αθλητές κατά την πτώση. Οι αθλητές αγωνίζονταν κατά ζεύγη μετά από κλήρωση. Περιορισμός χώρου και χρόνου δεν υπήρχε. Όταν νύχτωνε χωρίς να έχει τελειώσει ο αγώνας, θεωρείται άκριτος, δηλαδή ισόπαλος. Οι αθλητές των βαρέων αγωνισμάτων άλειφαν το σώμα τους με λάδι και το πασπάλιζαν με πολύ λεπτή σκόνη σαν πούδρα, για να μην γλιστρά στις λαβές. Την σκόνη, το λάδι και τον ιδρώτα σκούπιζαν στο τέλος του αγώνα με την στλεγγίδα. Ο πιο συνηθισμένος τρόπος ανάδειξης του νικητή ήταν η απαγόρευση, δηλαδή η αναγνώριση της ήττας από τον αντίπαλό του με την ανύψωση του χεριού του, όταν έκρινε ότι είχε καταβληθεί από τον πόνο και την κούραση.
Στην πάλη είχαμε δύο (2) είδη: την όρθια πάλη (που διεξάγονταν στους Ολυμπιακούς αγώνες αυτόνομα, αλλά και ως μέρος του πένταθλου), και την κάτω πάλη (που την χρησιμοποιούσαν στο παγκράτιο). Νικητής ήταν όποιος έριχνε τον αντίπαλό του τρεις φορές στο έδαφος ή τον ανάγκαζε να απαγορεύσει. Στην πάλη είχαμε λαβές, ενώ απαγορεύονταν τα χτυπήματα, τα δαγκώματα, οι λαβές πνιγμού και οι λαβές στα γεννητικά όργανα.
Η πυγμή είναι πανάρχαιο άθλημα που αποσκοπούσε στην αξιοποίηση της γροθιάς (πυγμής) για την εξουδετέρωση του αντιπάλου. Οι αθλητές τύλιγαν τα χέρια και τους καρπούς τους με ιμάντες για να προστατεύουν τις αρθρώσεις τους. Οι αθλητές της πυγμής αγωνίζονταν μέχρις ότου ο ένας από τους δύο να δηλώσει απαγόρευση.
Το παγκράτιο ήταν ένας συνδυασμός πάλης και πυγμής. Ήταν το πιο σκληρό και επικίνδυνο από τα βαριά αθλήματα. Επιτρέπονταν όλες οι λαβές της πάλης και τα χτυπήματα της πυγμής, ενώ απαγορευόταν να χρησιμοποιούν οι αθλητές εναντίον των αντιπάλων τους τα νύχια και τα δόντια τους. Είχαμε δύο είδη: το άνω παγκράτιο που σκοπό είχε την πτώση του αντιπάλου, ήταν πιο ελαφρύ και διεξαγόταν κυρίως στις προπονήσεις και το κάτω παγκράτιο, όπου ο αγώνας συνεχιζόταν αφού οι αντίπαλοι είχαν πέσει στο έδαφος. Αυτή η μορφή είχε καθιερωθεί στους αγώνες. Νικητής ήταν αυτός που ανάγκαζε τον αντίπαλό του να απαγορεύσει.
3)ΤΟ ΠΕΝΤΑΘΛΟ
Το πένταθλο ήταν συνδυασμός δύο ειδών αγωνισμάτων που υπήρχαν:
Τα ελαφριά αγωνίσματα: άλμα, δρόμος και ακόντιο
Τα βαριά αγωνίσματα: δίσκος και πάλη
Ο δρόμος και η πάλη ήταν και ξεχωριστά αγωνίσματα στους αγώνες, αλλά το άλμα, ο δίσκος και το ακόντιο γίνονταν μόνο ως μέρος του πεντάθλου. Οι αρχαίοι Έλληνες θεωρούσαν το πένταθλο σπουδαίο αγώνισμα, γιατί η συμμετοχή σ' αυτό απαιτούσε ένα συνδυασμό ικανοτήτων: ταχύτητα, δύναμη, τέχνη και αντοχή.
Άλυτο παραμένει το πρόβλημα πώς οριζόταν ο νικητής. Είναι σχεδόν ακατόρθωτο ο ίδιος αθλητής να μπορούσε να νικήσει και στα πέντε αθλήματα. Έτσι διατυπώθηκε η υπόθεση πως για να κηρυχτεί κάποιος νικητής του πεντάθλου αρκούσε να νικήσει σε τρία τουλάχιστον αθλήματα.
4)ΙΠΠΙΚΑ ΑΓΩΝΙΣΜΑΤΑ
Τελούνταν στον ιππόδρομο, ένα πλατύ επίπεδο, ανοιχτό χώρο με δύο στύλους, τις νύσσες, στα άκρα του, μία για να σημειώνει την αφετηρία και το τέρμα και μία για να δείχνει σε ποιο σημείο γινόταν η στροφή. Το μήκος του ήταν περίπου 600 μέτρα. Η στροφή γύρω από τις νύσσες ήταν το πιο επικίνδυνο σημείο, γιατί όλοι οι ηνίοχοι (αναβάτες) επεδίωκαν να πάρουν την εσωτερική για να στρίψουν πρώτοι. Ο συνωστισμός και η αλλαγή πορείας προκαλούσαν πλάγιες συγκρούσεις.
Η πορεία του άρματος έπρεπε να είναι ευθεία, όμως ειδικά κατά την εκκίνηση, αλλαγές πορείας ήταν εύκολο να συμβούν. Γι' αυτό εφαρμόστηκε ένα τέχνασμα σύμφωνα με το οποίο δεν ξεκινούσαν όλα μαζί τα άλογα ή τα άρματα αλλά έμπαιναν προοδευτικά στον αγώνα.
Στα ιππικά αγωνίσματα, ο αναβάτης ίππευε γυμνός και χωρίς σέλα. Ο δεσμός του αναβάτη με το άλογο ήταν πολύ στενός.
Τα είδη της αρματοδρομίας με τη σειρά που εμφανίστηκαν ήταν:
α) το τέθριππο (άρμα με τέσσερα άλογα). Η συνολική απόσταση που διένυε ήταν 12 γύροι στον ιππόδρομο.
β) η απήνη (άρμα με δύο ημίονους).
γ) η συνωρίς (άρμα με δύο άλογα). Διένυε απόσταση 8 γύρων.
δ) το τέθριππο πώλων (άρμα με τέσσερις πώλους δηλ. μικρά άλογα). Διένυε απόσταση 8 γύρων.
ε) η συνωρίς πώλων (άρμα με δύο πώλους). Διένυε απόσταση 3 γύρων.
Τα είδη της ιπποδρομίας ήταν:
α) η ιπποδρομία κελήτων (αναβάτης και ώριμο άλογο). Η απόσταση που κάλυπτε ήταν 6 γύροι.
β) η ιπποδρομία πώλων (αναβάτης και μικρό άλογο). Η απόσταση που κάλυπτε ήταν 4 γύροι.
γ) η κάλπη (ιπποδρομία φοράδων).
5)ΑΓΩΝΕΣ ΣΑΛΠΙΓΚΤΩΝ ΚΑΙ ΚΗΡΥΚΩΝ
Στην Ολυμπία διακρίθηκαν εκτός από τους αθλητές, οι κήρυκες και οι σαλπιγκτές. Αυτοί συμμετείχαν σε αγώνες και οι νικητές είχαν προνομιακό ρόλο κατά την τέλεση των αγώνων. Πιο συγκεκριμένα, επειδή πολλοί ικανοί κήρυκες και σαλπιγκτές διεκδικούσαν την τιμή να εξαγγέλλουν τα αγωνίσματα και τους νικητές ή να σαλπίζουν στον ιππόδρομο, καθιερώθηκαν και γι' αυτούς αγώνες, και μάλιστα την πρώτη μέρα των αγώνων. Έτσι, όσοι νικούσαν αποκτούσαν το προνόμιο να σαλπίζουν και να ανακοινώνουν τους αθλητές κατά την Ολυμπιάδα.
